Postępowania Prezesa UOKiK
- 5 mln zł – w stosunku do postępowań wszczętych w latach 2020-2021,
- 2 mln zł – w stosunku do postępowań wszczętych od 2022 r.
Oznacza to, że Prezes UOKiK prowadzi postępowania i nakłada kary w stosunku do największych dłużników generujących zatory płatnicze na rynku.
- przedsiębiorców w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (Dz.U. poz. 646, 1479, 1629, 1633 i 2212),
- podmiotów prowadzących działalność, o której mowa w art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców,
- podmiotów, o których mowa w art. 3 ust. 1 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych (Dz.U. z 2018 r. poz. 1986 i 2215),
- osób wykonujących wolny zawód,
- oddziałów i przedstawicielstw przedsiębiorców zagranicznych,
- przedsiębiorców z państw członkowskich Unii Europejskiej, państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) – stron umowy o Europejskim Obszarze Gospodarczym lub Konfederacji Szwajcarskiej.
Prezes UOKiK nie prowadzi postępowania w sprawie nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych wobec podmiotów publicznych.
Art. 13b ust. 1, 13c ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Podmioty publiczne zdefiniowano – poprzez wyliczenie – w treści art. 3 ust. 1 pkt 1-3a ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. – Prawo zamówień publicznych. W ten sposób do podmiotów publicznych należą:
- jednostki sektora finansów publicznych w rozumieniu przepisów o finansach publicznych,
- inne, niż określone w pkt 1, państwowe jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej,
- inne, niż określone w pkt 1, osoby prawne, utworzone w szczególnym celu zaspokajania potrzeb o charakterze powszechnym niemających charakteru przemysłowego ani handlowego, jeżeli podmioty, o których mowa w tym przepisie oraz w pkt 1 i 2, pojedynczo lub wspólnie, bezpośrednio lub pośrednio przez inny podmiot:
- finansują je w ponad 50% lub
- posiadają ponad połowę udziałów albo akcji, lub
- sprawują nadzór nad organem zarządzającym, lub
- mają prawo do powoływania ponad połowy składu organu nadzorczego lub zarządzającego
– o ile osoba prawna nie działa w zwykłych warunkach rynkowych, jej celem nie jest wypracowanie zysku i nie ponosi strat wynikających z prowadzenia działalności;
3a) związki podmiotów, o których mowa w pkt 1 i 2, lub podmiotów, o których mowa
w pkt 3.
Art. 13b ust. 1, art. 4 ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
W przypadku postępowań wszczynanych w latach 2020 i 2021, za nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych uważa się sytuację, gdy w okresie 3 kolejnych miesięcy suma wartości świadczeń pieniężnych niespełnionych oraz spełnionych po terminie przez podmiot wyniesie co najmniej 5 mln zł, a od 2022 r. – co najmniej 2 mln zł.
Art. 14 ust. 2 i art. 20 ust.1 i 2 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych
Art. 4 pkt 3, art. 15 ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Równocześnie Prezes Urzędu ustalając wystąpienie nadmiernego opóźniania się, uwzględnia tylko te świadczenia pieniężne, które stały się wymagalne po 1 stycznia 2020 r.
Art. 13b ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 14 ust. 2 i art. 20 ust. 2 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych
Do transakcji handlowych zawartych przed dniem 1 stycznia 2020 r., których termin płatności przypadł również przed tą datą, stosuje się przepisy dotychczasowe.
Art. 20 ust. 1 i 2 ustawy o zmianie niektórych ustaw w celu ograniczenia zatorów płatniczych
- Otrzymanie przez UOKiK informacji wskazujących na wystąpienie nadmiernego opóźnienia w formie:
- informacji od Szefa Krajowej Administracji Skarbowej w przypadku ustalenia prawdopodobieństwa opóźnień w transakcjach handlowych,
- informacji od Ministra właściwego do spraw gospodarki (obecnie Minister Rozwoju) w przypadku podejrzenia nieprawidłowości w składanych sprawozdaniach największych dłużników,
- zawiadomienia dotyczącego podejrzenia wystąpienia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych,
- informacji uzyskanych przy okazji prowadzenia innego postępowania przez Prezesa UOKiK.
- Analiza prawdopodobieństwa nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych – tego typu analiza zawsze poprzedza wszczęcie postępowania właściwego.
- Postępowanie administracyjne UOKiK – przedsiębiorcy stawiany jest zarzut nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i przeprowadzane jest postępowanie dowodowe. Postępowanie powinno być zakończone nie później niż w terminie 5 miesięcy od dnia jego wszczęcia.
Postępowanie właściwe kończy się:
- wydaniem decyzji stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i nakładającej karę pieniężną, albo
- wydaniem decyzji stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i odstąpieniem od wymierzenia kary – m.in. w przypadku, gdy podmiot będący stroną postępowania sam jest ofiarą zatorów płatniczych, albo
- postanowieniem o umorzeniu postępowania w przypadku niestwierdzenia nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
- Tryb odwoławczy przed Prezesem UOKiK – na który składa się:
- wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy,
- ewentualnie – przeprowadzenie dodatkowych czynności przez UOKiK, zmierzających do wyjaśnienia sprawy,
- utrzymanie w mocy, uchylenie albo zmiana decyzji.
- Postępowanie sądowe – w przypadku wniesienia skargi przez przedsiębiorcę:
- postępowanie przed wojewódzkim sądem administracyjnym,
- postępowanie przed Naczelnym Sądem Administracyjnym.
Art. 13c-y ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13c ust 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- szacowaną wartość świadczeń pieniężnych niespełnionych przez dany podmiot,
- szacowaną wartość świadczeń pieniężnych spełnionych po terminie przez dany podmiot,
- liczbę wierzycieli, którzy takich świadczeń od tego podmiotu nie otrzymali lub otrzymali je po terminie.
Art. 13 c ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13e ust 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13c ust. 2, art. 13e ust. 1 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Niemniej, z przyczyn niezależnych od organu, prowadzone postępowanie, w szczególności zbieranie materiału dowodowego, może wykroczyć poza ramy czasowe zakreślone ustawą i wówczas, stosownie do treści art. 36 ustawy z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego, organ, zawiadamiając stronę, wskaże nowy termin załatwienia sprawy.
UOKiK może prowadzić postępowanie dotyczące tych miesięcy, które przypadły w okresie 2 lat przed wszczęciem postępowania. W praktyce zasada ta będzie miała znaczenie dla postępowań wszczynanych w kolejnych latach.
Przykład: UOKiK wszczyna postępowanie 10 października 2020 r. Okres objęty postępowaniem obejmuje kolejne 3 miesiące: luty, marzec, kwiecień 2020 r. W ramach postępowania UOKiK sprawdza te świadczenia pieniężne, które są już wymagalne (upłynął ich termin zapłaty), ale nie zostały zapłacone do ostatniego dnia okresu objętego postępowaniem albo zostały zapłacone w okresie objętym postępowaniem, ale z opóźnieniem. W postępowaniu sprawdza się tylko te świadczenia pieniężne, których termin zapłaty przypadał po 1 stycznia 2020 r.
Art. 13e ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Dowody i informacje UOKiK pozyskuje w szczególności:
- ze źródeł publicznie dostępnych (np. publicznych rejestrów),
- z informacji przekazanych przez Ministerstwo Rozwoju,
- z informacji od Krajowej Administracji Skarbowej,
- z treści zawiadomienia,
- z odpowiedzi na pisemne żądanie Prezesa UOKiK,
- z materiału dowodowego uzyskanego podczas kontroli prowadzonej przez UOKiK lub Inspekcję Handlową,
- z informacji uzyskanych przy okazji prowadzenia innego postępowania przez Prezesa UOKiK.
Art. 13i ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 50, 51 i 52 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 13h ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13f, art. 13g ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- przedsiębiorcy, przeciwko któremu toczy się postępowanie,
- innych podmiotów, także w przypadku gdy nie są stronami transakcji handlowej (np. wierzycieli danego dłużnika, podmiotów trzecich świadczących usługi na rzecz tego dłużnika).
- zakres informacji i cel ich żądania,
- strukturę i format przekazywanych danych oraz sposób ich przekazywania,
- termin udzielenia informacji,
- pouczenie o sankcjach za nieudzielenie informacji lub za udzielenie informacji nieprawdziwych lub wprowadzających w błąd.
Żądanie przekazania całości lub części ksiąg podatkowych i dowodów księgowych powinno dodatkowo określać rodzaj żądanych ksiąg podatkowych lub dowodów księgowych oraz okres, którego dotyczą.
Art. 13f, art. 13g ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- listownie na adres: Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów w Warszawie, plac Powstańców Warszawy 1, 00-950 Warszawa,
- osobiście, do Bura Podawczego w siedzibie Urzędu przy placu Powstańców Warszawy 1, na informatycznych nośnikach danych, na których księgi mogą być zapisane i przekazywane,
- za pomocą środków komunikacji elektronicznej, przesyłając je na elektroniczną skrzynkę podawczą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Księgi przekazywane za pomocą środków komunikacji elektronicznej są opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem osobistym albo podpisem zaufanym (§ 2 ust. 2 ww. rozporządzenia).
- Co to są informatyczne nośniki danych?
Informatyczny nośnik danych – stosownie do treści art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 17 lutego 2005 r. o informatyzacji działalności podmiotów realizujących zadania publiczne (Dz.U. z 2020, poz.346) – to materiał lub urządzenie służące do zapisywania, przechowywania i odczytywania danych w postaci cyfrowej. Innymi słowy informatycznym nośnikiem danych może być m.in. płyta CD, płyta DVD, płyta Blu-Ray, pendrive, dysk zewnętrzny, karta pamięci.
Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Rozwoju z dnia 16 grudnia 2019 r. w sprawie sposobu przekazywania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych oraz wymagań technicznych dla informatycznych nośników danych, na których te księgi mogą być zapisane i przekazywane – dane te opatrzone kwalifikowanym podpisem elektronicznym, podpisem osobistym albo podpisem zaufanym przesyła się na elektroniczną skrzynkę podawczą Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Karę uiszcza się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna.
Art. 13t, art. 13x ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- czynnego udziału w każdym stadium postępowaniu oraz wypowiedzenia się na temat zebranych dowodów i materiałów,
- wglądu do akt sprawy oraz sporządzania z nich notatek i odpisów (kserokopii, zdjęć cyfrowych) w każdym stadium postępowania; ewentualne ograniczenie przedsiębiorcy w tym zakresie wymaga wydania przez UOKiK stosownego postanowienia, tj. postanowienia o ograniczeniu prawa wglądu do materiału dowodowego, obejmujacego tajemnicę przedsiębiorstwa (bądź inne tajemnice prawnie chronione),
- działania przez pełnomocnika, chyba że charakter czynności wymaga jej osobistego działania,
- składania wniosków dowodowych (o przeprowadzenie danego dowodu, np. z dokumentu, z opinii biegłego) oraz prawo składania dowodów (dokumentów, opinii ekspertów),
- wypowiedzenia się co do zebranych dowodów i materiałów oraz zgłoszonych żądań przed wydaniem decyzji,
- wniesienia wniosku o ponowne rozpatrzenie sprawy do Prezesa Urzędu –w przypadku wydania decyzji nakładającej karę,
- wniesienia skargi do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie, za pośrednictwem Prezesa Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów, w terminie 30 dni od dnia doręczenia decyzji, bez skorzystania z prawa do zwrócenia się z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie sprawy (art. 52 § 3, art. 53 § 1 i art. 54 § 1 w związku z art. 3 § 2 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. – Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz.U. z 2018 r. poz. 1302).
Art. 10, 32, 73 KPA w zw. z art. 13q ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 51-60 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 13h ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13f ust. 3 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Osoby kontrolujące muszą mieć ze sobą stosowne upoważnienia do przeprowadzenia kontroli, wydane przez Prezesa UOKiK lub na jego wniosek przez Wojewódzkiego Inspektora Inspekcji Handlowej.
Art. 13i ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13i 1. ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 48. ust. 1 i 2 Prawo przedsiębiorcy, w zw. z art. 13p ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- wstępu na grunt oraz do budynków, lokali lub innych pomieszczeń oraz środków transportu kontrolowanego,
- żądania udostępnienia wszelkiego rodzaju dokumentów związanych z przedmiotem kontroli, w tym dokumentów na informatycznych nośnikach danych,
- żądania dostępu do systemów informatycznych będących własnością innego podmiotu, zawierających dane kontrolowanego związane z przedmiotem kontroli w zakresie, w jakim kontrolowany ma do nich dostęp,
- żądania sporządzenia przez kontrolowanego kopii lub wydruków materiałów,
- żądania od kontrolowanego lub osób przez niego upoważnionych ustnych wyjaśnień dotyczących przedmiotu kontroli, oraz udostępnienia i wydania przedmiotów mogących stanowić dowód w sprawie,
- korzystania z pomocy funkcjonariuszy innych organów kontroli państwowej lub policji,
- utrwalania przebiegu kontroli przy pomocy urządzeń rejestrujących obraz lub dźwięk.
Art. 13j-n ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- udzielania żądnych informacji,
- sporządzania we własnym zakresie kopii i wydruków materiałów i korespondencji oraz dokumentów zgromadzonych na nośnikach elektronicznych,
- zapewniania kontrolującym, w miarę możliwości, samodzielnego zamkniętego pomieszczenia,
- zapewnienia wydzielonego miejsca do przechowywania dokumentów i materiałów zabezpieczonych podczas kontroli przedmiotów,
- udostępniania środków łączności, którymi dysponuje, w zakresie niezbędnym do wykonywania czynności kontrolnych,
- potwierdzania za zgodność z oryginałem sporządzonych kopii dokumentów i wydruków.
Art. 13o ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Wyjątkiem jest sytuacja, gdy udzielenie informacji lub współdziałanie w toku kontroli naraziłoby na odpowiedzialność karną kontrolowanego lub osobę przez niego upoważnioną lub ich małżonka, wstępnych, zstępnych, rodzeństwo oraz powinowatych w tej samej linii lub stopniu, jak również osoby pozostające w stosunku przysposobienia, opieki lub kurateli, a także osobę pozostającą we wspólnym pożyciu. Wówczas można odmówić udzielenia informacji bądź współpracy z UOKiK.
Art. 13l ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Karę uiszcza się w terminie 30 dni od dnia, w którym decyzja o jej nałożeniu stała się ostateczna.
Art. 13t, art. 13x ust. 2 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Należy jednak mieć na uwadze, że obowiązku ochrony tajemnicy nie stosuje się do informacji:
- powszechnie dostępnych,
- o wszczęciu postępowania,
- o wydaniu decyzji kończących postępowanie.
Za tajemnicę przedsiębiorstwa nie zostaną uznane publicznie dostępne informacje, w tym np.:
- dane z KRS,
- dane CEIDG,
- dane zawarte w rocznych sprawozdaniach finansowych,
- informacje opublikowane na stronach internetowych, w ogólnodostępnych raportach, prasie branżowej lub na ulotkach informacyjnych,
- dane ujawnione w czasie publicznych prezentacji,
- daty stosowania określonych materiałów reklamowych przez przedsiębiorcę,
- informacje, co do których ustawodawca zobligował przedsiębiorcę do ich podania do wiadomości publicznej (np. informacja o zakresie umocowania do dokonywania czynności faktycznych lub prawnych przez pośrednika kredytowego).
Za informacje powszechnie dostępne uznaje się przy tym te, co do których przedsiębiorca nie podjął niezbędnych działań w celu zachowania ich poufności (będą nimi na przykład informacje publikowane na stronie internetowej przedsiębiorcy).
Art. 13h, art. 13w ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 71 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów w zw. z art. 13h ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
- wydaniem decyzji stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i nakładającej karę pieniężną, albo
- wydaniem decyzji stwierdzającej nadmierne opóźnianie się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych i odstąpieniem od wymierzenia kary, albo
- postanowieniem o umorzeniu postępowania w przypadku niestwierdzania nadmiernego opóźniania się ze spełnianiem świadczeń pieniężnych.
Art. 13u ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Niezależnie od wyników postępowania UOKiK może nałożyć na stronę koszty, wywołane jej niesumiennym lub niewłaściwym postępowaniem, a w szczególności koszty powstałe wskutek uchylenia się od wyjaśnień lub złożenia wyjaśnień niezgodnych z prawdą, zatajenia lub opóźnionego powołania dowodów.
Prezes Urzędu rozstrzyga o kosztach, w drodze postanowienia, które może być zamieszczone w decyzji kończącej postępowanie.
Art. 78 i 80 ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów
Art. 13v ust. 9 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Art. 13v ust. 9 ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych Art. 127 § 3 oraz art. 129 § 2 ustawy KPA, w związku z art. 13q ustawy o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych
Istotą postępowania odwoławczego, zgodnie z zasadą dwuinstancyjności postępowania administracyjnego, wyrażoną w art. 15 k.p.a., jest ponowne rozpatrzenie sprawy w pełnym zakresie przez organ odwoławczy. Kontrola instancyjna organu odwoławczego obejmuje więc zarówno legalność rozstrzygnięcia sprawy przez organ pierwszej instancji, jak i ocenę przez ten organ stanu faktycznego sprawy. Zakres rozstrzygnięcia sprawy administracyjnej decyzją odwoławczą jest wyznaczony zakresem rozstrzygnięcia sprawy decyzją organu I instancji, a organ odwoławczy nie może zmieniać rodzaju sprawy. Organ odwoławczy nie może orzekać w zakresie innym niż to uczynił przed nim organ pierwszoinstancyjny.
Celem postępowań prowadzonych przez Prezesa Urzędu jest ochrona pośrednia, prowadzona w ramach ochrony interesu publicznego, poprzez motywowanie dłużników do terminowego regulowania płatności. Natomiast stosowanie prywatnoprawnych środków ochrony prawnej jest niezbędne w sprawach indywidualnych, celem dochodzenia swoich roszczeń na drodze cywilnoprawnej. Decyzja Prezesa UOKiK może w tym wypadku stanowić dodatkowy, ważny argument w sprawie.
Dochodzenie roszczeń na drodze cywilnej przez przedsiębiorców względem swych nierzetelnych dłużników jest wyrazem dbałości o własny interes ekonomiczny.